8. "İNSAN EMBRİYOSUNDAKİ SOLUNGAÇLAR" HURAFESİ, HANGİ BİLİMSEL SAHTEKARLIĞA DAYANIR?
CANLILARIN, doğumlarına kadar olan süre içinde anne rahminde 'evrime delil olabilecek bazı dönemler' geçirdiği tezi, evrim teorisinin temelsiz iddiaları arasında özel bir yer tutar. Çünkü evrimci literatürde "rekapitülasyon" olarak bilinen bu tez bilimsel bir yanılgı olmasının ötesinde bilimsel bir sahtekarlığı da ifade etmektedir.
|
Haeckel'in Rekapitülasyon Hurafesi
Rekapitülasyon
iddiası evrimci biyolog Ernst Haeckel tarafından 19. yüzyılın sonlarında ortaya
atılmıştır. Bu terimin ifade ettiği evrimci tez, "bireyoluş soyoluşun
tekrarıdır" (ontogeny recapitulates phylogeny) şeklinde özetlenen bir
iddia öne sürer. Bunun anlamı, canlı embriyolarının gelişim süreçleri
sırasında, sözde evrimsel atalarının geçirmiş oldukları evrim sürecini
tekrarladıklarıdır. Örneğin, insanın ana rahminde önce balıklara, sonra
sürüngene benzediğini, son olarak da insan özellikleri gösterdiği öne
sürülmektedir. Embriyonun gelişim dönemi içinde "solungaç" sahibi
olduğu iddiası da işte bu tezden kaynaklanmaktadır.
Oysa
bu tez tam bir hurafeden ibaretti. Rekapitülasyonun ortaya atılmasından sonraki
yıllar içinde bilimdeki ilerlemeler, tezin geçerliliğinin araştırılmasına
olanak sağladı. Bunun sonunda tezin, bunu ortaya atan evrimcilerin hayal
güçlerinden ve kasıtlı çarpıtmalarından başka dayanağının olmadığı anlaşıldı.
İnsan embriyosunun ilk dönemlerinde ortaya çıktığı iddia edilen sözde solungaçların,
gerçekte insanda orta kulak boşluğu, östaki borusu, paratiroidler ve timüs
bezlerinin oluşumları öncesindeki taslağı oluşturdukları anlaşıldı. Evrimciler
tarafından insan embriyosunun "yumurtanın sarı kesesi"ne benzetilen
bölümünün fetus için kan üreten bir parça olduğu saptandı. Evrimcilerin
embriyoda görerek "kuyruk" yakıştırması yaptıkları bölümün ise
insanın omurga kemiği olduğu ortaya konmuş ve evrimcilerin "kuyruk"
benzetmesinin bu bölümün anne karnında bacaklardan önce gelişmeye başlamasından
kaynaklandığı anlaşıldı.
Rekapitülasyon
iddiasının bilimsel yanlışlığı bugün önde gelen evrimci bilim adamları
tarafından da kabul edilmektedir. Neo-Darwinizm'in kurucularından George
Gaylord Simpson, "Haeckel evrimsel gelişimi yanlış bir şekilde ortaya koydu.
Bugün canlıların embriyolojik gelişimlerinin geçmişlerini yansıtmadığı artık
kesin olarak biliniyor" diye yazar.40 American Scientist'te
yayınlanan bir makale ise bu gerçeği okurlarına şöyle duyurmuştur:
Biyogenetik yasası (Rekapitülasyon Teorisi) artık
tamamen ölmüştür. 1950'li yıllarda ders kitaplarından çıkarıldı. Aslında
bilimsel bir tartışma olarak 20'li yıllarda sonu gelmişti.41
Aynı
gerçek, New Scientist dergisinin 16 Ekim 1999 tarihli sayısında da şöyle ele
alınmıştır:
Haeckel, teorisini "biyogenetik yasa" olarak
adlandırdı ve bu düşünce kısa zamanda "rekapitülasyon" olarak
popülerleşti. Gerçekte ise, Haeckel'in keskin yasasının yanlış olduğu yakın bir
zaman sonra gösterildi. Örneğin, erken insan embriyosunun hiçbir
zaman bir balık gibi solungaçları yoktur ve embriyo hiçbir zaman erişkin bir
sürüngene ya da maymuna benzer evrelerden geçmez.42
Görüldüğü gibi tezin ortaya
atılışından sonraki gelişmeler "rekapitülasyon"un bilimsel hiçbir
dayanağının olmadığını göstermişti. Ancak aynı gelişmeler, tezin sadece
bilimsel bir yanılgıdan değil, bariz bir "sahtekarlık"tan
kaynaklandığını da gösterecekti.
Haeckel'in Çizim Sahtekarlığı
Rekapitülasyon
tezini ortaya atan Ernst Haeckel, teorisini desteklemek için bazı çizimler de
yayınlamıştı. İlerleyen yıllarda ve daha Haeckel hayattayken yapılan
incelemelerin ortaya koyduğu sonuç son derece çarpıcıydı. Haeckel
balık ve insan embriyolarını birbirine benzetebilmek için sahte çizimler
yapmıştı! Sahtekarlık yaptığının anlaşılmasından sonraki
açıklamaları ise çok daha şaşırtıcıydı:
Bu
yaptığım sahtekarlık itirafından sonra kendimi ayıplanmış ve kınanmış olarak
görmem gerekir. Fakat benim avuntum şudur ki; suçlu durumda yan yana
bulunduğumuz yüzlerce arkadaş, birçok güvenilir gözlemci ve ünlü biyolog vardır
ki, onların çıkardıkları en iyi biyoloji kitaplarında, tezlerinde ve
dergilerinde benim derecemde yapılmış sahtekarlıklar, kesin olmayan bilgiler,
az çok tahrif edilmiş şematize edilip yeniden düzenlenmiş şekiller bulunuyor.43
Önde gelen bilim dergilerinden
Science da, 5 Eylül 1997 tarihli sayısında, Haeckel'in embriyo çizimlerindeki
sahtekarlık konu etmiştir. "Haeckel'in Embriyoları:
Sahtekarlık Yeniden Keşfedildi" başlıklı makalede şu
gerçekler vurgulanmıştır:
Science, 5. Eylül 1997 |
Londra'daki St.George's Tıp Fakültesi Hastanesi'nden Michael Richardson,
'(Haeckel'in çizimlerinin) verdiği izlenim, yani embriyoların birbirine çok
benzedikleri izlenimi yanlış' diyor… O ve arkadaşları Haeckel'in çizdiği
türdeki ve yaştaki canlıların embriyolarını yeniden inceleyerek ve
fotoğraflayarak kendi karşılaştırmalarını yapmışlar. Richardson, Anatomy and Embryology dergisine yazdığı makalede, 'embriyolar çoğu
zaman şaşırtıcı derecede farklı görünüyorlar' diye not ediyor.44
Londra'daki St.George's Tıp Fakültesi Hastanesi'nden Michael Richardson,
'(Haeckel'in çizimlerinin) verdiği izlenim, yani embriyoların birbirine çok
benzedikleri izlenimi yanlış' diyor… O ve arkadaşları Haeckel'in çizdiği
türdeki ve yaştaki canlıların embriyolarını yeniden inceleyerek ve
fotoğraflayarak kendi karşılaştırmalarını yapmışlar. Richardson, Anatomy and Embryology dergisine yazdığı makalede, 'embriyolar çoğu
zaman şaşırtıcı derecede farklı görünüyorlar' diye not ediyor.44
"Richardson
ve ekibinin bildirdiğine göre, Haeckel sadece organlar eklemek ya
da çıkarmakla kalmamış, aynı zamanda farklı türleri birbirine benzer
gösterebilmek için büyüklükleri ile oynamış, bazen embriyoları birbirinden on
kat farklı göstermiş. Dahası Haeckel farklılıkları gizleyebilmek
için, türleri isimlendirmekten kaçınmış ve tek bir türü sanki bütün bir hayvan
grubunun temsilcisi gibi göstermiş. Richardson ve ekibinin belirttiğine göre,
gerçekte birbirlerine çok yakın olan balık türlerinin embriyolarında bile,
görünümleri ve gelişim süreçleri açısından çok büyük farklılıklar bulunuyor.
Richardson '(Haeckel'in çizimleri) biyolojideki en büyük
sahtekarlıklardan biri haline geliyor' diyor.45
Haeckel'in sahtekarlığının daha
1901'de ortaya çıkmasına rağmen yüzyıla yakın bir süre boyunca bu konunun
ispatlanmış bir bilimsel kanunmuşcasına birçok evrimci yayında yer bulması da
dikkat çekicidir. Evrimci düşünce sahipleri ideolojilerini bilimselliğin önüne
koyarak farkında olmadan çok önemli bir mesaj vermişlerdir: Evrim bilim değil,
bilimsel gerçeklere rağmen ayakta tutulmaya çalışılan bir dogmadır.
45. G. G. Simpson, W. Beck, An Introduction to Biology, Harcourt Brace and World, New York, 1965, hal. 241
46. Ken McNamara, “Embryos and Evolution,” New Scientist, vol. 12416, 16 Oktober 1999, (penekanan ditambahkan)
47. Keith S. Thompson, “Ontogeny and Phylogeny Recapitulated,” American Scientist, vol. 76, Mei/Juni 1988, hal. 273
48. Francis Hitching, The Neck of the Giraffe: Where Darwin Went Wrong, Ticknor and Fields, New York, 1982, hal. 204
49. Elizabeth Pennisi, “Haeckel’s Embryos: Fraud Rediscovered,” Science, 5 September
50. Elizabeth Pennisi, “Haeckel’s Embryos: Fraud Rediscovered,” Science, 5 September (penekanan ditambahkan)
Yorumlar
Yorum Gönder